Халықаралық ақпараттық технологиялар университетінің Тілдер кафедрасының оқытушылары шетелдік балалардың сауаттылығын арттыру курсы сабақтар кешеніне түсініктеме берді. Бұл сабақтар шведтік Akelius білім беру платформасында орналастырылған. Олар 5 пен 17 жас аралығындағы репатриант (қандас) балаларға арналған.
Сауаттылықты арттыру жобасын Акелиус қоры, ЮНИСЕФ және ХАТУ бірлесіп әзірлеуде. Аталмыш жоба Қазақстанда 2021 жылдың қыркүйегінен бастап 9 пилоттық мектепте енгізілді. Деңгейлердің жалпы саны бесеу, олар: A0, A1, A1.1, A2 (негізгі) және B1 (орта). ХАТУ-дың Тілдер кафедрасының меңгерушісі Жаннура Манапбаева жұмыстың нақты қай деңгей бойынша жүріп жатқандығын түсіндіріп өтті.
«Біз техникалық қателерді табамыз, сонымен қатар платформадағы орыс тілі курсын әдістемелік және техникалық жағынан жетілдірулерді ұсынамыз, платформада әрбір сабақты өткізуге арналған әдістемелік ұсыныстарды жазамыз. Жалпы, 2022 жылдың ақпан және наурыз айларында A1.1 деңгейіне түсініктеме бердік», - деді ХАТУ-дың Тілдер кафедрасының меңгерушісі Жаннура Манапбаева.
Жобаның тағы бір қатысушысы, филология ғылымдарының кандидаты, PhD, Тілдер кафедрасының ассистент-профессоры Евгений Медведев платформада қандай қателіктер жиі кездесетінін және оның себебі неде екенін айтып берді. «Техникалық қателер тым жиі кездеспейді. Олар, мысалы, Akelius қосымшасының кейбір браузерлермен үйлеспеуіне байланысты пайда болады. Мұнымен техникалық маман Назар айналысады. Бізді семантикалық және стилистикалық қателер көбірек қызықтырады. Біз олардың пайда болуын орыс тілінің оқу бағдарламасы курсының нобайына ағылшын тілі курсын, барлық басқа тілдер сияқты, негіз ретінде алуымен байланыстырамыз. Бірақ орыс тілі ағылшын тіліне қарағанда әлдеқайда қиын. Сондықтан ағылшын тілі курсында жұмыс істейтіндердің бәрі орыс тіліне қатысты емес», - деді Евгений Юрьевич.
Оның айтуынша, ағылшын тілінде сөз тіркесі әртүрлі нұсқаларда бірдей дерлік көрінетіндіктен, студенттерге белгілі бір сөз тіркесінің қаңқасын біліп, оны әртүрлі контекстте пысықтау жеткілікті: I send a message, You send a message, We send a message, They send a message... Орыс тілінде барлығы жаққа, падеждерге, көпше/жекеше түрге байланысты: Я отправляЮ сообщение, Мы отправляЕМ, Вы отправляЕТЕ, Они отправляЮТ. Сәйкесінше, әртүрлі формаларды әлдеқайда көп пысықтау қажет, деп атап өтті Евгений Медведев. Дегенмен, ол платформадағы грамматикалық қателердің өте сирек кездесетінін айта кетті.
Оның әріптесі, ассистент-профессор, филология ғылымдарының кандидаты Динара Алиева лингвомәдениеттануға қатысты қателердің де жиі кездесетінін атап өтті. Мысалы, мына сөйлемдерде «Я вишу на потолке. Она висит на окне. Оно ест, Оно спит, Бабушка старая (а не пожилая) және т.б. грамматикалық қателер жоқ. Алайда, орыстілді мәдениет жағдайында мұндай мысалдар орынсыз.
«Қателерді, дәлірек айтсақ, кейбір мысалдардың орынсыздығын қолданылу жиілігі, сөздік қордың белсенділігі тұрғысынан анықтаймын. Мысалы, «ломтик пиццы», «помидор» мағынасында томат сияқты мысалдарды ауыстыру қажет деп санаймын. Мұндай қателердің көбірек мысалдары: «Они кладут стаканы позади чашек (ставят стаканы). Ты кладешь две чашки чая на стол (ставишь)» және т.б. Сабақтарға түсініктеме бергенде орыс тілін шет тілі ретінде оқытуда тәжірибесі жоқ мұғалімдерге егжей-тегжейлі нұсқаулар беру маңызды деп санаймын. Жалпы, платформа өте қызықты, жанды, тілдерді оқытудың заманауи технологияларына сай», – дейді Динара Асылханқызы.
Евгений Медведев мұнымен келіседі. Ол Akelius платформасында балалармен жұмыс істейтін мұғалімдерге қажет болған жағдайда сабақтардың сөздік қорын түзетуге кеңес береді.
«Қателер бізге орыс тілін білуге және тілдік шеберлікті табуға көмектеседі. Біз әзірлеушілердің назарын қосымшада көрсетілгендей, орыс тілінде сөйлейтін адам бұлай айтпайтынына аудара аламыз. Сондай-ақ сабақтардың сөздік қорын түзетіп, қосымшада ұсынылған сөздің орнына жиірек кездесетін сөздерді қолдануға кеңес бере аламыз», - деді Евгений Юрьевич.
Жобаға қатысушылар техникалық кемшіліктердің ішінде әр бөлімді әрқашан басынан бастап өту қажеттілігі туындайтынын атайды. Мен сабақтың кез келген кезеңіне бірден барғым келеді. Сондай-ақ, олардың пікірінше, әрбір сабақты шағын мәтіндермен, соның ішінде үйренген сөздер мен сөз тіркестерімен (шет тілі ретіндегі орыс тілі әдістемесіне сәйкес) аяқтауға болады. Сондай-ақ тіл мамандары сабақтарды құрастыру және оларға түсініктеме беру кезінде ең маңыздысы игерілген материалдың студенттердің орыс тілінде сөйлейтін адамдар арасында шынайы тіл тәжірибесіне енуіне мүмкіндік беретінін бағалау екенін атап көрсетеді.